Kuzey Ege’nin Kalbi: Ayvalık Gezi Rehberi | Balıkesir Ayvalık

Antik Çağda yabani ayva anlamına gelen Kidonia olarak anılan Ayvalık, Balıkesir‘in Ege Bölgesi sınırları içerisinde kalan şirin ilçesi. Kuzey Ege’nin en güzel durağı Ayvalık, huzur veren bir tatil için beklediğiniz ne varsa, hepsini bir arada verebilen nadide yerlerimizden biri. “Kuzey Ege’nin Kalbi” Ayvalık’taki tarihi Rum evlerinin restore edilip, güzelliklerinin yavaş yavaş ortaya çıkmasıyla, yazlık yer algısından uzaklaşıp gerçek Ege ruhunu da hissettirmeye başladı.

Tarihi Rum evlerinin süslediği sokaklar, kiliseler, nefis mekanlar, Ege Denizi’ne inci gibi dağılmış 22 ada, hele ki Cunda Adası, enfes mi enfes kendine münhasır mutfak, fıstık çamıyla ünlü Kozak Yaylası, dünyaca ünlü zeytin yağı ve zeytini, her bütçeye uygun oteller, dingin sokaklar, cennet plajlar, denizinin temizliği, su altı hayatının çeşitliliği… İnsan daha ne ister ki! Aslında Kapadokya gibi tüm dünyanın bakışlarını üzerine çekebilecek potansiyele sahip. UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine yakın zamanda girmesini umuyorum.

ayvalık gezi rehberi

Ayvalık’ın kuzey doğusunda Gömeç, güneyinde İzmir’e bağlı Dikili ve Bergama, batısında ise Ege Denizi var. Karşısında ise Midilli Adası bulunuyor ve çıplak gözle görülebiliyor. Ayvalık Adaları adı verilen takımadalara sahip olan Ayvalık’ın Cunda Adası, ilçeye kara yolu ile bağlanan, yüksek kesimlerinde boğazların, iç içe girmiş koyların ve tazecik deniz ürünlerini tadabileceğiniz restoranların bulunduğu çok özel bir ada.

İçerik Listesi [ göster ]

Ayvalık Gezi Rehberi

Ayvalık, ilkçağda Misya, Hitit, Frig, Lidya; ortaçağda Roma ve Doğu Roma İmparatorluğu; 14. yüzyıldan Cumhuriyet’e kadar da Osmanlı İmparatorluğu egemenliğinde kalan ve limana hâkim bir tepe üzerinde 1430-1440 yıllarına kurulmuş. Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise Rumların yerleşerek Rum nüfusunun Türk nüfusunu aştığı bir ilçe konumuna gelmiş.

1789’dan itibaren de gayrimüslimlerin yaşadığı özerk bir bölge olan Ayvalık, 1821’deki Yunan ayaklanmasında boşaltılarak 1840’da Karesi Sancağına bağlı bir ilçe olmuş. Daha sonra Rumların dönmesine izin verilmesine rağmen, ne yazık ki eski canlılığına kavuşamamış.

Göz at: Ayvalık’ı Ayvalık Yapan 10 Güzel Şey

Birinci Dünya Savaşı sonrası İzmir’in işgali ile birlikte 29 Mayıs 1919’da Yunan egemenliğine girmişse de 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması’nda belirtilen Türkiye-Yunanistan arasındaki Nüfus Mübadelesi gereğince, Girit, Makedonya ve Midilli Türkleri ilçeye yerleştirilmiş. Burhaniye’ye bağlı varlık gösteren Ayvalık’ın ilçe oluşu 19 Mayıs 1928 tarihinde gerçekleşmiş.

Ayvalık Gezilecek Yerler

1. Taksiyarhis Anıt Müzesi

Ayvalik Kilise
Ayvalık’ın ilk kilisesi olan ve 2012’de restorasyonu tamamlanarak görkemli bir müze haline getirilen Taksiyarhis Kilisesi, Ayvalık merkezdeki kentin ilk mahallesi olan İsmet Paşa Mahallesi’nde yer alıyor. Mübadele sonrasında tütün deposu olarak kullanılan yapı, işlemeli sarımsak taşları, neo-klasik mimari tarzı ve çevresindeki tipik Ayvalık evleriyle bir bütünlük içinde sizi karşılıyor.

Ayvalık’ta görülecek yerler arasında yer alan Saatli Camii’ne de oldukça yakın olan kilisenin altın rengi oymalarla kaplı sütunların desteklediği iç kısım göz alıcı. 1873’te inşa edilen bir kilisenin içerisindeki çan kulesini Bergama Müzesi’nde görebilirsiniz. Giriş ücreti: 5 TL, öğrenci 2 TL. Ziyaret saatleri yaz dönemi 09.00-19.00, kış dönemi 08.00-17.00.

2. Saatli Camii

ayvalik rehberi
Ayvalık merkezinde İsmet Paşa Mahallesi’nde yer alan Saatli Cami, Agai İanni Kilisesi adıyla on dokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Ortodoks Hristiyan Rumlar tarafından kilise olarak yapılmış, mübadeleyi takip eden yıllarda 1928’den sonra ise camiye dönüştürülmüş tarihi bir yapı. II. Abdülhamid döneminde, Ayvalık’ın ilk camisi olarak bahçesine yapılan bir minare ile camiye dönüştürülen yapı ismini saatli çan kulesinden alıyor.

3. Ayvalık Sokakları

ayvalik gezi rehberi blog
Ayvalık’ta sivil mimari eserler önemli ölçüde muhafaza edilmiş durumda. Mübadele öncesi bir Rum yerleşimi olan Ayvalık’ta, 4 bin civarında tarihi ev bulunuyor. Ayvalık’ın Arnavut kaldırımlı dar sokaklarında karşılıklı selamlaşan ve Ayvalık yöresine özgü sarımsak taşından inşa edilen tarihi Rum evleri, cumbaları, ferforjeleri, zarif kapıları, alınlıklarında bulunan işlemeleriyle tarihi bir yolculuğa çıkarıyor. Mahalle kültürü Ayvalık’ta tüm sıcaklığı ile bu sokaklarda devam ediyor.

1860 tanesi tescillenmiş durumda olan evler günümüzde şirin butik otellere ve sanatçı atölyelerine dönüştürülmüş. Ayvalık’ın bir semtine adını veren, halen Yunanistan’da ve Ayvalık yöresinde kullanılan “macaron” bitkisinin ismini alan Macaron Konağı da bu tarihi konaklardan biri. Birbirini dik ve paralel kesen uzun cadde ve sokaklar arasında kaybolun.

4. Zeytin Müzesi

Ayvalık Zeytin Müzesi
Ayvalık, 18. yüzyılın ilk yarısından itibaren zeytin ticareti ile son derece zenginleşmiş bir liman kasabasıydı. Ayvalık’ın tüm maddi zenginliğinin izlerinin yansımasını şehrin mimarisinde görebiliyorsunuz. Ülkemizin en kaliteli zeytinyağını üreten Ayvalık’ta Türkiye’nin ilk Zeytin Müzesi 2001’den bu yana on binlerce ziyaretçi ağırlıyor.

Küçükkuyu’daki tarihi sabunhane binasının restore edilmesiyle kapılarını açan müzede eski zeytinyağı presleri, zeytin toplama aletleri, taşıma ve saklama kapları, çeşitli folklorik objeler sergileniyor. Zeytinin dalından sofralara gelinceye kadar izlediği yolu ve zeytin yağının filtre edilmesi, aktarılması ve saklanması gibi üretim aşamalarını da anlatan müze görülmeye değer.

5. Antikacılar Çarşısı

Ayvalik Antikacilar Çarşısı
Ayvalık’ın en popüler pasajlarından biri de Antikacılar Çarşısı. Bir kapısı Talat Paşa Caddesi’ne diğer kapısı Gümrük Meydanı’na açılan çarşı içinde on iki esnaf dükkânı, 2008’den bu yana eski ve antika eşyalar, mobilyalar, opal lambalar, avizeler, biblolar, kesme likör şişeleri, takılar, rengârenk seramikler, Kozak el işi dokumalar, Victor Hugo’nun 1840 baskısı şiir kitabı, Osmanlıca kitaplar ve daha neler satıyor. Koleksiyonerler ise yazlıkçılar, yabancı turistler, sanayiciler, ressamlar, yazarlar, eğitimciler…

6. Ayvalık Bitpazarı

Ayvalık Bit Pazarı
İşte Ayvalık sokaklarında kurulan bir başka Pazar, Bitpazarı. 2007’den bu yana her hafta cumartesi günleri, Cafe Karamel‘in önünde kurulan bitpazarı, Barbaros Caddesi’nin sekizinci ve dokuzuncu sokaklarının kesiştiği noktada bulunuyor.

Ayvalık ve çevresinden gelen satıcıların açtığı neşeli tezgâhlarda, birbirinden ilginç hikâyeleriyle antika eşyalar, iğne oyaları, porselen takımları, Çanakkale seramikleri ziyaretçilerini bekliyor. Pazara uğramışken Cafe Karamel’in enfes limonatasını tatmadan ayrılmayın.

7. Cunda Adası

ayvalik gezi rehberi cunda
Ayvalık’ın gözbebeği olan Cunda Adası, renkli kültürü, sarımsak taşı tarihi evleri, tarihi dokusunu oluşturan kiliseleri, sahil boyu Ege’nin en leziz tatlarını sunan restoranları, mavi bayraklı cennet plajları ve masmavi deniziyle cennetten bir köşe. Rumların geçmişte Kokuluada (Moshinos) dedikleri Cunda, çam ve zeytin ağaçlarıyla bir huzur beldesi. En az 1 gününüzü Cunda gezilecek yerler için ayırın. Aşıklar Tepesi, Sevim ve Necdet Kent Kitaplığı, Agios Yannis Kilisesi, Rahmi Koç Müzesi Taksiyarhis Kilisesi, Pateriça Plajı görmeniz gereken yerler arasında.

Cunda Adası’nda ise bistro tadında şarabınızla hem pizza çeşitlerinin hem de Ayvalık mezelerinin tadını çıkarabileceğiniz Cafe Uno ile canlı müzik eşliğinde denize karşı bu yöreye ait yüz elliden fazla mezenin en iyilerini yiyebileceğiniz Hop Cunda Restaurant tavsiyem.

8. Yeniçarohori Köyü

ayvalik gezi rehberi yenicarohori
Eski adı Yeniçarohori olan ve mübadele öncesinde Rumların, daha sonra da Boşnakların yerleştiği Küçükköy’de, son yıllarda tarihi evlerinin dönüştürüldüğü sanat atölyeleri, resim galerileri, tasarım butikleri, gurme restoranlar, lounge ve caz mekanları ile butik otelleri görün. Köy meydanına çok yakın olan Zet Cafe’de ayran eşliğinde enfes Boşnak böreği yemeyi unutmayın. Açıldığında Kıraarthane‘yi de ziyaret etmeyi unutmayın.

9. Cennet Tepesi

Cennet Tepesi Ayvalik
Ayvalık’ın sırtlarında yer alan Cennet Tepesi, bir mesire yeri görünümünde. Özellikle gün batımlarında Ayvalık’ın meşhur imbat rüzgârına şahit olmak için tercih edilen Cennet Tepesi, tepeden tüm Ayvalık, Cunda ve Tımarhane Adaları ile körfez bölgesine hâkim bir konumda. Ayvalık ve Cunda’yı kuş bakışı görmek ve günbatımını izlemek için Şeytan Sofrasının rakibi.

10. Şeytan Sofrası

şeytan sofrası manzarası
Ayvalık’a gelip de Şeytan Sofrası’na çıkmayanları dövüyorlarmış! Bu inanılmaz manzaraya sahip yer, Ayvalık ilçe merkezinin 8 km güneyindeki büyük kayalık tepelerin üzerinde yer alıyor. Tüm Ayvalık ve Midilli Adalarına karşı güneşin batışını izlemek, birkaç ay yetecek huzur depolamanızı sağlıyor. Popüler tarafı ise, üzerinde şeytanın ayak izinin bulunduğuna inanılan, halkın madeni para atarak dilek dilediği eski bir lav birikintisi.

Dağların denize dik uzanmasıyla burun ve koylardan zengin Ayvalık kıyıları üzerinde Türkiye’nin ünlü plajları bulunuyor. Sarımsaklı, Altıova, Armutçuk ve Cunda Plajları ince ve temiz kumlu, serin denize sahip cennet plajlar olarak biliniyor.

Ayvalık Önerileri

1. Ayvalık Perşembe Pazarı’nı gezin

Ayvalik Perşembe Pazarı
Ayvalık’a gelenlerin mutlaka görmesi gereken yerlerden biri de 1970’lerden beri kurulan, ünlü Perşembe pazarı. Dört bin metrekare alana yayılmış pazarda yaklaşık 400 esnaf sabahın erken saatlerinden itibaren cıvıl cıvıl tezgâhlarını kuruyor şirin Ayvalık sokaklarında. Perşembe pazarı Ayvalık merkezinde ana çarşının arkasında denize paralel 3 ve denize dik 8-10 sokağa yayılıyor.

Ayvalık ve çevresinden, Cunda ve Midilli Adalarından da pek çok ziyaretçi pazarı ziyaret ediyor. Pazarda tazecik meyve ve sebzeleri, meşhur Ayvalık peynirleri ve yerli zeytinler, el emeği yöresel ürünler ve olmazsa olmaz çeşit çeşit otlar satılıyor.

2. Öğle yemeğini esnaf lokantalarında yiyin

ayvalik yeme içme
Ayvalık’ın bir başka güzelliği de esnaf lokantaları. Burada zeytinyağlılardan tatlılara birbirinden leziz yemekler yapan mekanlar, yalnızca öğle yemeği çıkarıyor, akşama doğru kapanıyor. Elinizi çabuk tutup Paşa Çorbacı’nın Ayvalık’a özgü yemeklerden kabak çiçeği dolmasını ve yine yöreye has zeytin ağacı küllerinin suyu ile yapılan küllü kalburabastısını tadın.

3. Üzüm koruğu suyunu tadın

Kvcii Ayvalik
Pek çok sindirim rahatsızlığına iyi gelen ve bağışıklık sistemini güçlendiren üzüm koruğu suyu, bir üzüm cenneti olan Ayvalık’ta kaynatılarak yapılıyor. Bu şahane lezzeti tadabileceğiniz yerlerin başında da İstanbul’da uzun yıllar çalıştıktan sonra Ayvalıklı olan Aydın Bey’in işlettiği Kvcii Coffee House geliyor. Kendine özgü formülüyle yaptığı koruk suyunu “Angelos” ismi ile sunan Kvcii Coffee House’a gelmişken malt viski ile yatıkları enfes tiramisu tatlısını da mutlaka deneyin.

4. Ayvalık Adalarında tekne turuna çıkın

Ayvalikta Tekne Turlari
22 adadan oluşan Ayvalık Adalarına düzenlenen günlük tekne turlarına çıkın ve koyların, adaların arasında keyifli bir gün geçirin. Bütçenize ve keyfinize göre seçebileceğiniz turlar arasında yat turları, özel tekne turları, dalış turları ve balık turları bulunuyor. Ayvalık rıhtımdan hareket eden klasik bir adalar tekne turu ise, öğle yemeği dâhil 30 ila 40 TL arasında değişen ücretlerle sizi tüm gün adalarla buluşturuyor.

5. Dünya’nın en iyi fıstık çamlarının yetiştiği Kozak Yaylası’na gidin

Ayvalik Kozak Cam Fistigi
Türkiye’nin tek fıstık çamı ağaçlarının yetiştiği Kozak Yaylası’nın bir yanı Bergama, diğer yanı ise Ayvalık’a kadar uzuyor. Ayvalık’a 20 km uzaklıkta bulunan yayla toplam 16 köyü ile, Türkiye’nin ve dünyanın çam fıstığı ihtiyacının önemli bir bölümünü karşılıyor.

Bu köylerin en büyüğü olan Yukarıbey’deki Çamlık Restorana uğrayıp fıstık helvasının tadına bakmayı ihmal etmeyin zira Ayvalık yöresi dışındaki başka bir yerde yeme şansınız yok.

6. Beyaz kumlu mavi bayraklı plajlarda denize girin

Murat Reis Ayvalık
Paşa Koyu mevkiinde, Sarımsaklı Plajı’na 3 km, Ayvalık merkeze 4 km mesafede yer alan Murat Reis Ayvalık Otel‘in beyaz kumlu mavi bayrak ödüllü plajında denize girebileceğiniz gibi su sporlarından da yararlanabiliyorsunuz.

Dilerseniz SPA keyfini yaşayın, bedeninizi ve zihninizi yenileyin, dilerseniz terasında yoga, dilerseniz plajında su kayağı ve rüzgâr sörfü yapın. Otelin içinden Melekler Sofrası’na çıkabilir, buradan şahane gün batımı manzarası izleyebilirsiniz.

7. Ayvalık Plajlarını keşfedin
ayvalik plajlar
Bıyıklı Plajı, Cunda Adası

Sarımsaklı Plajları, Küçükköy Beldesi’nde yer alıyor. Ayvalık merkezine 8 km uzaklıkta bulunan plajlar, 7 km uzunluğunda 100 metre eninde bir kumsala sahip.

Sarımsaklı içerisinde öne çıkan Badavut Plajı ise Sarımsaklı’nın batısında sakin bir koyda yer alıyor. Buranın özelliği ise, denizin çok berrak ve temiz oluşu. Plaj etrafında turistik pek çok tesis, lokanta ve kafeterya mevcut.

Altınova Plajı, ilçe merkezine 13 km mesafedeki Altınova’da. Temiz sahillere sahip olmasının yanında burası daha ormanlık. Kamp yapmak için orman içleri oldukça uygun.

Cunda Adası’nın dört bir yanı doğal plaj, Ayvalık’a kara yolu ile 8 km mesafede ancak deniz yolu ile ulaşım da mümkün. Ada Camping, Cunda’da en güzel kamp yapılacak yerlerden biri. Önünde temiz ve güzel bir plajı da var.

Armutçuk Plajı (Ali Çetinkaya Plajı) Ayvalık’ın kuzey kıyısına düşüyor. İncecik kumlu ve tertemiz bir sahil. Belediye Plajı olarak da bilinen Duba Mevkii, Cunda (Alibey Adası) yolu üzerinde bulunuyor.

Ayvalık’ta nerede kalınır

Ayvalık’ta her bütçeye hitap eden lüks otel, butik otel veya pansiyon bulunuyor. Lüks otel tercih edenler için Murat Reis Otel konforlu konaklama, spa hizmeti, tekne, dalış ve su sporları gibi hem tatil hem de pek çok aktivite sunan, plajına Mısır’dan bembeyaz kumların getirildiği nefis bir koyda ziyaretçilerini ağırlıyor.

Ayvalık’ta konaklamanın en güzel yanı ise elbette tarihi Rum evlerinin restore edilmesi ile dönüştürülen şirin butik otelleri. Onlardan biri olan Macaron Konağı 100 yıldan daha eski bir taş konak. Bahçesinde türlü türlü bitkilerin ağaçların olduğu, Ayvalık’ın tam kalbinde 9 odalı bu güzel butik otelin sahipleri ve işletmecileri olan Serap ve Yavuz Tuncay’ın misafirperverlikleri de cabası.

Pansiyon tercih edecekler için ise İstanbul Pansiyon Ayvalık, 150 yıllık bir Rum mimarisi olan binasında, özenli hizmeti, merkezdeki konumu, manzarası ve şirin bahçesiyle sizleri bekliyor. İki odası bahçe içinde olan pansiyonun, dört odası çift kişilik, 2 odası da üç kişilik olmak üzere 6 odası bulunuyor.

Ayvalık mutfağı

Ayvalık mutfağı oldukça zengin. Ayvalık deyince ilk akla gelenler Kemalpaşa tatlısı, Ayvalık tostu, sahil şeridinde sıralanan balık restoranlarıyla Cunda’nın deniz ürünleri, zeytini ve zeytinyağı, keçi peyniri, çeşit çeşit otları ve yemekleri olsa da en güzeli rakı-balık-Ayvalık terennümü! Temelini zeytinyağı, ot mezeleri ve balığın oluşturduğu Ayvalık mutfağında, kültürün şekillenmesinde Girit ve Midilli mutfaklarının etkisi oldukça fazla. Kısacası Biraz Yunan, biraz Türk, çokça Egeli Ayvalık.

Zeytinyağı deyince ilk akla gelen yer olan Ayvalık’ta kahvaltıdan, atıştırmalıklara, ana yemeklerden deniz ürünlerine, tatlılardan mezelere her şey zeytinyağı ile yapılıyor. Zeytinyağı ve zeytin, Ayvalık yemek kültürünün temelini oluşturuyor.

Özellikle zeytinyağlı ot ve sebze yemekleri ile mezeler Ayvalık ile özdeş tatlardan. Ayvalık’ta tadına bakmadan dönmemeniz gereken yemekler şöyle: Ada köftesi, kabak çiçeği dolması, balıklı bamya, nohutlu bakalaros, kuzu etli marasa, kuzu etli arapsaçı ve yöresel lezzetlerden de keşkek ve saçaklı mantı.

ayvalik yemek
Özellikle Cunda Adası’ndaki sahil lokantalarında deniz ürünleri, balık ve mezenin en güzel örneklerini tatma imkânınız var. Papalina tava, kalamar, levrek marine, ahtapot salata, Girit ezmesi, Arapsaçı, hindiba, turpotu, deniz börülcesi, sarımsak soslu radika, kurutulmuş ahtapot ızgara ve kıyma makinesi ile çekilen ahtapotun, kaşar peyniri, maydanoz, sarımsak, baharat ve dereotu ile karıştırılmasıyla hazırlanan Ahtapot köftesi ise Ayvalık’ta tadına bakabileceğiniz en ilginç tatlardan biri.

Tatlı derseniz, lor tatlısı, buzlu badem, sakızlı muhallebi, irmik ve peynirle yapılan höşmerim tatlısı. Elbette ekmeğinin meşhur olduğu Ayvalık tostunu yemeden dönmeyin.

Ayvalık’a ne zaman gidilir

Akdeniz ikliminin yaşandığı Ayvalık’ı ziyaret etmek için en güzel zamanlar bahar ayları olsa da, plajları, denizi ve günlerin devamlı ılık rüzgarlı geçmesiyle yaz turizmi için de sıklıkla tercih edilen bir destinasyon.

Özellikle yazları tüm çevre kavurucu sıcaklıkla boğuşurken Ayvalık’ta, genellikle öğle saatlerinde başlayan batıdan ve kuzeyden esen imbat ve poyraz ilçeyi serinletiyor. Ayvalık bu özelliği sayesinde dünyanın oksijen bakımından en yüksek oranlarına sahip Kaz Dağları’nın oksijenini bölgeye taşıyor.

Ayvalık alışveriş

ayvalık alışveriş
Ayvalık denince ilk akla gelen zeytin ve zeytinyağı ile zeytinyağı sabunları. Bununla birlikte lor peyniri, Ayvalık tostundan vazgeçemeyenler için özel Ayvalık tost ekmeği, lorlu kurabiyeler, yöreye özgü otlar, taptaze meyve ve sebzeler ile el işi bez bebekler, çeşit çeşit oyalı yazmalar, takı ve aksesuarlar ile otantik tekstil ürünleri satın alabilirsiniz.

Daha özgün ürünlere meraklı olanlar için, el işleri ve sanatçı atölyeleri ile adını duyuran Küçükköy‘deki (Yeniçarohori) ise sanat atölyeleri tavsiye olunur.

Ayvalık’a nasıl gidilir

Balıkesir’in batısındaki Edremit’te yer alan Balıkesir Edremit Koca Seyit Havalimanı, Ayvalık, Altınoluk, Akçay, Küçükkuyu, Ören, Dikili gibi tatil merkezlerine yakınlığı nedeniyle tercih ediliyor. Haftanın 7 günü İstanbul-Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan ve Ankara Esenboğa Havalimanı’ndan direkt uçuş seferlerinin düzenlendiği havalimanından diğer illere de aktarmalı uçuş seferleri var. Ayvalık nasıl gidilir blog yazımda çok detaylı bilgiler paylaştım, göz atın.

Arabayla Kuzey Ege turu yapıyorsanız Foça, Dikili, Çandarlı, Edremit, Akçay ve Assos da rotanıza girmesi gereken yerlerden. Çanakkale’den Ayvalık’a gelenler yol üzerinde Troya, Assos, Adatepe ve Yeşilyurt köyleri ile Mıhlı Şelalesi‘ni görebilir. İzmir tarafından gidenler ise Foça, Bergama ve Bergama Antik Kenti ile Dikili’yi ziyaret edebilir.